اضطراب امتحان

اضطراب امتحان

اضطراب احساس ناخوشی، نگرانی یا تنشی است که فرد در پاسخ به شرایط تهدید کننده یا فشارزا ارائه می دهد. توجه به این نکته لازم است که برخی از افراد بیش از دیگران مضطرب اند . اضطراب متعادل و متناسب ، شخص را از حالت سکون و رکود می رهاند و منجر به تحرک او میشود. اضطراب به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حد اعتدال آمیز وجود دارد و در این حد، به منزله یک پاسخ سازش یافته تلقی می شود، به گونه اي که می توان گفت که اگر اضطراب نبود همه ما پشت میزهایمان به خواب می رفتیم.

یکی از انواع اضطراب ها، اضطراب امتحان است که وقتی مقدار آن از حد مطلوب فراتر رود به احتمال قوي یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را تحت الشعاع قرار داده و باعث می شود تا بخش زیادی از منابع و استعدادهای بالقوه انسانی و اقتصادی جامعه تلف شود.

 تحقیقات مختلف نشان داده اند که در گروه کثیري از دانش آموزان هنگام موقعیت امتحان، اضطراب گسترده اي بوجود می آید و موجبات تقلیل عملکرد تحصیلی و به تبع آن افسردگی آنها را فراهم می سازد و جامعه را از بخش قابل توجهی از نیروي انسانی خود محروم می کند.

علل اضطراب امتحان

برخی دلایل بالقوه اضطراب امتحان نیز عبارتند از:

عملکرد ضعیف در امتحانات قبلی.

• آماده نبودن برای امتحان. اگر اصلا یا به اندازه کافی برای امتحان نخوانده باشید،احتمالا اضطراب بیشتری تجربه خواهید کرد.
• ترس از شکست خوردن. اگر احساس خود ارزشمندی ­تان را به نمرات امتحانی ­تان وابسته سازید، فشاری که به خودتان وارد می ‌کنید ممکن است اضطراب امتحان فرد را شدیدتر سازد.

علل فیزیولوژیک اضطراب امتحان

علائم اضطراب امتحان در برخی افراد بسیار شدید می شود و تمرکز کردن روی امتحان را برایشان دشوار یا حتی غیر ممکن می‌ سازد. چون هورمون استرس در عملکرد بخش هایی از مغز که مسئول تمرکز و یادآوری هستند اختلال ایجاد می کند. علائمی مانند حالت تهوع، عرق کردن و لرزش دست ‌ها گاهی افراد را عصبی­ تر می‌سازد، به خصوص اگر نسبت به این علائم اضطراب امتحان حساس شده باشند.

علل روانشناختی اضطراب امتحان

علاوه بر دلایل زیستی زیربنایی اضطراب، بسیاری از عوامل روانی نیز در بروز اضطراب امتحان نقش دارند. انتظارات دانش­ آموز یکی از عوامل روانی اصلی به شمار می‌ آید. مثلا، اگر دانش ­آموزی عقیده داشته باشد که در امتحانی عملکرد ضعیفی خواهد داشت، احتمال مضطرب­ شدنش در قبل و حین امتحان خیلی بیشتر می شود.

نقش خانواده در کاهش اضطراب دانش آموزان

برخی والدین عدم موفقیت خود در گذشته را در فرزندان جستجو می کنند.

فشارهای والدین از مهمترین عوامل ایجاد اضطراب در دانش آموزان دانست است. گاهی والدین تمایل دارند عدم موفقیت خود در گذشته توسط فرزندان خود جبران کنند، لذا پافشاري خانواده براي كسب نمره‌اي بيش از توان دانش‌آموز، تعادل ذهني او را به هم مي‌ريزد.

مقایسه، اعتماد به نفس دانش آموز را کاهش می دهد.

 مقایسه دانش آموز با دوستان، همسالان، بستگان و سایر دانش آموزان عامل مهمی در افزایش اضطراب می باشد. برخی از والدین دایماً فرزندان خود را با یکدیگر و یا اعضای فامیل مقایسه می‌کنند و توانایی‌های دیگران را به رخ آن‌ها می‌کشند. در این شرایط، تفکّری که در ذهن فرزند ایجاد می‌شود این است که «من نمی توانم» یا «من قادر به درک درست مطالب و درس هایم نیستم.

غلبه بر اضطراب امتحان

برای پیشگیری یا به حداقل رساندن اضطراب امتحان چکار می‌توانیم بکنیم؟ در زیر چند راهبرد مفید ذکر شده اند:

• اطمینان یابید که برای امتحان آماده هستید. برای این کار باید قبل از امتحان به اندازه­ ای مطالب را خوانده باشید که یادآوریشان برایتان راحت باشد. درس خواندن را برای شب امتحان نگذارید. اگر روش صحیح مطالعه را بلد نیستید، از معلم یا والدینتان کمک بگیرید. آماده بودن برای امتحان اعتماد به نفس ­تان را قوی می کند و علائم اضطراب امتحان در شما کاهش می‌یابد.
• به افکار منفی گوش ندهید. اگر افکار مضطرب­کننده یا نا امیدکننده به ذهن­ تان آمدند (مثلا «من به اندازه کافی خوب نیستم»، «به اندازه کافی درس نخواند هام»، یا «هرگز نمی‌توانم این امتحان را با موفقیت پشت سر بگذارم»)، آن‌ ها را کنار بزنید و افکار مثبت (مثلا، «من می‌توانم این امتحان را خوب بدهم»، «من مطالب را یاد گرفته ام»، و «من به اندازه کافی درس خوانده ام») را جایگزین آن‌ ها کنید. افکار مثبت به شما کمک می کنند سطح استرس ­تان را هنگام امتحان دادن کنترل کنید.
• به اندازه کافی بخوابید. خواب کافی و خوب در شب قبل از امتحان به شما کمک می کند روی امتحان متمرکز شوید و مطالب را به خاطر بیاورید.
• نفس‌ های عمیق بکشید. اگر در حین امتحان دچار استرس شدید، چند نفس عمیق بکشید. هوا را از بینی به داخل کشیده، و از دهان بیرون دهید. هر بار فقط روی یک مساله یا سئوال متمرکز شوید، و در صورت نیاز میان هر سئوال یک نفس عمیق بکشید. مطمئن شوید که مقدار زیادی اکسیژن به ریه هایتان وارد کرده اید. این کار احساس تمرکز و آرامش شما را تقویت می کند.
• در دام کمال­گرایی نیفتید. انتظار نداشته باشید که عالی باشید. همه ما اشتباه می‌کنیم و هیچ اشکالی هم ندارد. کامل بودن شما اهمیتی ندارد، مهم این است که بدانید تمام تلاشتان را کرده اید.

به طور کلی عمده ترین شیوه ها درمانی برای کاهش و از بین بردن اضطراب امتحان عبارتند از : دادن انرژ مثبت از طرف خانواده به دانش آموزان، داشتن امید به آینده، گوش کردن به موسیقی، صحبت کردن با دوستان قابل اعتماد، بزرگ جلوه ندادن نتایج امتحانات، روش آموزش توجه، آموزش مهارتهاي کنار آمدن، روش حساسیت زدایی تدریجی، روش سرمشق سازي، تمرينات تنفس سازش و ....

طالبی، مشاور دبستان دخترانه غیردولتی امام رضا (ع)