هفته بهداشت روان(24-30 مهرماه 1395)
به مناسبت روز سلامت روان و خودشکوفایی(شنبه 24 مهرماه)
بهداشت روانی چیست؟ افراد خودشکوفا کدامند؟
به نظر مي رسد تعريف بيماري رواني ساده تر از سلامت يا بهداشت رواني است .چرا که بهداشت رواني چيزي فراتر ازفقدان بيماري است همه ما در اطراف خود انسان هايي را مي شناسيم که از بيماري رواني خاصي در رنج نيستند ولي درعين حال از سلامت رواني نيز بهره مند نمي باشند . در اينجا به چند ويژگي مهم که سلامت رواني را تضمين مي کند.
اشاره مي شود.
ويژگي هاي افرادي که از موهبت سلامت روان برخوردارند عبارتند از:
- قناعت
- علاقه زياد به استفاده از توانايي ها و لذت بردن از زندگي
- توانايي کنترل و مديريت اضطراب و دلشوره
- انعطاف پذيري و آموختن سريع مسائل
- ايجاد تعادل ميان کار، بازي، فعاليت و استراحت
- توانايي ايجاد و حفظ ارتباط
- اعتماد به نفس بالا
ويژگي هاي مثبت و سلامت روح و روان به افراد کمک مي کند تا در فعاليت هاي گوناگون حضور فعال داشته باشند، ارتباطات قوي برقرار کنند و بر مشکلات زندگي و اضطراب پيروز شوند.
خودشکوفايي
يکي از ويژگيهايي که رسيدن به بهداشت رواني را تسهيل مي کند تلاش فرد براي رسيدن به خود شکوفايي ميباشد. در آغاز ما نياز داريم موهبت ها و توانائيهاي وجودي خويش را شناسايي کنيم و در مسير تلاش براي به حداکثررسانيدن اين توانائيها به خود شکوفايي و بهداشت رواني نائل آئيم. آبراهام مازلو ، روان شناس نامي ، درباره افرادي که از نظر هيجاني بسيار سالم بودند پايه نظريه شخصيت او راتشکيل داده است . به نظر مازلو روان شناس انسان گراي مشهور ، انسانها نيازهاي متعددي دارند که از سويي غريزي است يعني عوامل ارثي خاصي بر آنها حاکم است و از سوي ديگر اين نيازها به راحتي توسط ياد گيري ، انتظارات فرهنگي ،ترس و مخالفت به تعويق مي افتند. بنابراين با وجود آنکه هنگام تولد به اين نيازها مجهز هستيم . رفتارهايي که براي ارضاي آنها به کار مي بريم آموخته شده اند و از فردي به فرد ديگر تغيير مي کنند . مزلو اين نيازها را در 5دسته تقسيم بندي کرد و آنها را به صورت سلسله مراتب در هرمي جاي داد. اين نيازها به ترتيب عبارتند از:
نيازهاي زيستي يا فيزيولوژيک ، نيازهاي ايمني ، نيازهاي تعلق پذيري و عشق ، نيازهاي احترام ، نياز خود شکوفايي .خود شکوفايي واقعيت بخشيدن به انرژيها و استعدادهاي دروني خويش است. به عبارتي خود شکوفايي يعني کوشش براي تبديل شدن به هر آنچه که مي توانيم باشيم. مازلو مي گويد که نياز خود شکوفايي ما را واميدارد تا به حداکثرآنچه لياقتش را داريم تبديل شويم.
ويژگيهاي انسان خود شکوفا
*دريافتي عميق از واقعيت و برقراري ارتباط مناسب با آن
يک انسان خود شکوفا فردي واقع گرا مي باشد . مي تواند پذيراي هر واقعيت خوب يا بد باشد و پستي ها و بلندي هاي زندگي خود را بپذيرد و بين آنها تفاوت قائل شود .
*پذيرش خود و ديگران
يک فرد خود شکوفا واقعيت را به همان گونه اي که هست مي بيند و نسبت به آن مسئوليت مي پذيرد .او به همان اندازه که اسير منطق است که يک فرد احساساتي اسير احساسش مي باشد.
*خود انگيختگي ، سادگي و طبيعت گرايي
فرد خود شکوفا در پي بر آوردن خواسته ديگران نيست او شخصيتي است با اين قابليت که آنچه به اعتقاد خويش خوب است و مملوس با طبيعت اوست انجام مي دهد چرا که افراد خود شکوفا در عقايد و آرمانهايشان فرد گرا هستند اما لزوما در رفتارشان نامتعارف نيستند. فرد خود شکوفا سعي مي کند به ديگران آسيبي نرساند ولي در عين حال به آنچه خودش به درستي آن اذعان دارد احترام مي گذارد . آنها از اينکه خودشان باشند احساس امنيت مي کنند .
*توانايي تنها ماندن ، نياز به خلوت
يک فرد خود شکوفا به همه علاقه اي که به بودن با ديگران دارد گاه مي خواهد با خود خلوت کند و به عبارتي نياز به تنهايي دارد . اين فرد از با خود بودن نيز لذت مي برد و لزومي نمي بيند که هميشه افراد زيادي دور او جمع باشند .او مي تواند عليرغم داشتن دوستان صميمي استقلال خود را نيز حفظ کند
*خود مختاري يا استقلال شخصي
يک فرد خود شکوفا اين توانايي را دارد که کارهايش را به خاطر خويشتن انجام دهد و تصميم گيري هايش بنا به خواسته و ميل خودش باشد . او کيستي و چيستي خود را باور دارد .
*حفظ و تداوم و شادابي و نشاط و لذت بردن از هر آنچه موجود است
فرد خود شکوفا لذت را به گونه اي ساده ، بي تکلف و طبيعي تجربه مي کند . براي مثال غروب خورشيد هميشه براي اين فرد زيباست و تازگي خود را دارد . او بدنبال فرصتي است که همواره اين زيبائيها را تجربه کند و از آن لذت ببرد در
حاليکه براي افراد ديگر همين تجربه مي تواند کهنه شود و تازگي خود را از دست دهد. فرد خود شکوفا قادر است هنوز بازيهايي انجام دهد و به شيوه سالها پيش از ان لذت ببرد . اين فرد از آنچه دارد ، همواره لذت مي برد .
*علاقه اجتماعي
افراد خود شکوفا نسبت به همه انسان ها احساس همدلي و همدردي دارند . آنها در مورد انسان هاي اطرافشان آگاه و حساس هستند آنها درك مي کنند و دوست دارند به آنها کمک مي کنند .
*روابط بين فردي عميق
افراد خود شکوفا نسبت به ديگر افراد جامعه روابط عميق تر و ژرف تري با ديگران برقرار مي کنند . اين افراد گرايش به برگزيدن دوستاني دارند که از لحاظ ويژگيهاي شخصيتي مثل خود آنها باشند. آنها قادر به برقراري عشق هاي برتر انساني و شناسايي روابط عميق و کامل هستند .
*ساختار شخصيتي دموکراتيک
افراد خود شکوفا تساوي طبيعي انسان ها را باور دارند . آنها اعتقاد دارند که انسان ها حق بيان دارند و هر فرد نقاط ضعف و قدرت خود را داراست. افراد خود شکوفا شکيبا و پذيرا هستند و هرگز تعصب نژادي ، مذهبي و اجتماعي نشان نمي دهند و به ديگران فخر نمي فروشند .
*شوخ طبعي فلسفي ، انديشمندانه و غيرخصمانه
افراد خود شکوفا از شوخ طبعي لذت مي برند . آنها دوست داند بخندند و ديگران را نيز شاد نمايند اما نه به قيمت آسيب رساند به ديگران و ضايع نمودن حقوق آنها ، اين افراد عموما در يک حالت شاد قرار دارند اگر چه قادر هستند که در جاي خود بسيار جدي باشند .
*خلاقيت
افراد خود شکوفا قادرند در منتهاي خلاقيت باشند خلاقيت مي تواند در ابعاد مختلفي به ظهور برسد . مانند نوشتن ، سخنراني ، نواختن موسيقي و يا هر چيز ديگري در واقع خود شکوفايي خلاقيت را در خود دارد بنابراين خلاقيت به شيوه هاي مختلف قابل تجربه کردن مي باشد .
*پذيرفتن کاستي و نقصان
افراد خود شکوفا بر اين واقعيت واقفند که کامل و بي نقص نمي باشند . آنها انساني در کنار ساير انسان ها هستند و نياز به رشد و کامل شدن دارند . آنها مي دانند که همواره در زندگي چيزهاي جديدي وجود خواهد داشت که بايستي ياد گرفته شود تاسبب رشد فرد گردد. شخص خود شکوفا با خود احساس راحتي مي کند و هرگز از کوشش دست نمي کشد.
راهکارهای رسیدن به خودشکوفایی
مزلو همچنین به رفتارهایی اشاره می‌کند که می‌تواند در رسیدن افراد به خودشکوفایی آنها را کمک کند. از نظر او پس از برآورده شدن نیازهای سطح پایین قدم گذاشتن در جاده طلائی خودشکوفایی با منفعل بودن و لم دادن بدست نمی‌آید، بلکه آن مستلزم نظم ، سخت کوشی و جسارت است.
- به جای چسبیدن به راه و روش‌های امن و بی‌خطر، بیشتر دنبال روش‌های تازه باشید.
- تجربه‌ها را بیشتر با احساسات خودتان ارزیابی کنید تا با سنت‌ها و نظرات دیگران.
- صداقت داشته باشید و از تظاهر بپرهیزید.
- .مسوولیت‌پذیر باشید.
- هر کاری که تصمیم می‌گیرید انجام بدهید با همه توان انجام بدهید.
- تلاش کنید نقاط ضعف خود را بشناسید و آنها را کنار بگذارید.
- رشد و شکوفایی را به شانس واگذار نکنید. زندگی پر از فرصت‌های یادگیری است. قبل از اینکه از دست بروند به آنها محکم بچسبید.
- باور کنید که در زندگی، شما انتخاب‌کننده هستید.
- یادتان باشد که خوش‌باوری و رضایت ناآگاهانه از خود، بزرگ‌ترین آفت رشد و خودشکوفایی مداوم است.
- خود را در معرض تجربیات خودشکوفایی قرار دهید تا کشف کنید که این تجربیات بسیار مفیدتر از آن هستند که قبلا پیش‌بینی می‌کردید.
- یادتان باشد باورهایی که مانع خودشکوفایی هستند باید تعدیل شوند و تغییر یابند.
واحد مشاوره دبستان دخترانه غیردولتی امام رضا(ع)