چگونه خوب امتحان بدهیم؟

يكي از مسائل اساسي در زمينه موفقيت در امتحانات، به روش امتحان دادن مربوط مي شود. در اين مقاله به پاره‌اي از مسائل كه با استفاده ازتحقيقات روانشناختي به دست آمده اند و برموفقيت درامتحانات موثرند پرداخته شده است.

1. زمان امتحان دادن را طوري تقسيم بندي كنيد كه طي دو سوم از مدتي كه در اختيار داريد به پاسخ دادن به سوالات اختصاص يابد و يك سوم آن را به مرور كردن پاسخ‌ها بپردازيد.

2. وقت خود را با فكركردن در مورد سؤال‌هاي مشكل كه جواب آنها را نمي‌دانيد به هدر ندهيد. درصورتي‌كه پاسخ سؤالي را نميدانيد، آن را علامت بزنيد و به سؤال بعدي بپردازيد. در پايان مي‌توانيد به اين گونه سؤال‌ها بيشتر فكر كنيد و احتمالا جواب آنها را به طور صحيح بدهيد.

3. به منظور افزايش تمركز، پس از دريافت برگه سؤال‌ها، ابتدا با برگه‌اي كه مخصوص پاسخ‌هاست روي سؤال‌ها را پوشانده و سپس شروع به خواندن سوال‌ها و جواب دادن به آنها يكي پس از ديگري نمائيد. اگر پاسخ سؤال اول را دانستيد شروع به نوشتن آن بكنيد، در غيراين صورت به سؤال دوم بپردازيد. بهتراست قبل ازشروع به پاسخ دادن به سؤال‌ها تمام آنها را نخوانيد. زيرا اين امر تمركز شما را كاهش مي‌دهد.

4. در شروع امتحان خودتان را با اين جمله كه (امتحان سخت است) نترسانيد. بسياري از دانش آموزان در همان لحظه‌اي كه در حال خواندن سؤال هستند، پيش خودشان زير لب تكرار مي‌كنند كه اين سؤال سخت است. چنين دانش آموزاني هرگز نمي‌توانند به طور دقيق به سؤال‌ها پاسخ دهند. بهتر آن است كه در زماني كه در حال خواندن سؤال هستيد تمام تمركز شما فقط بر روي سؤال باشد.

5. قبل از شروع كردن به پاسخ دادن به هر سؤال، آن را با دقت بخوانيد و سعي كنيد ابتدا دقيقا بفهميد كه چه موضوعي در سؤال مطرح شده است. اعتقاد بر اين است كه حدود پنجاه درصد از جواب در خود سؤال پنهان هست.

6. در صورتي كه سؤال را نمي فهميد، بهتر است از مراقبين جلسه توضيحاتي پيرامون آن بخواهيد. حتي توضيحات بسيار مختصر هم ميتوانند مفيد واقع شوند.

7. در صورتي كه در پايان جلسه امتحان وقت اضافه داشتيد، بهتر است كه جواب سؤال‌ها را مرور كنيد تا اگر اشكالي در آنها وجود دارد پيدا كنيد و آنها را برطرف كنيد.

8. هرگز براي خارج شدن از جلسه امتحان عجله نداشته باشيد. بسياري از دانش آموزان و دانشجويان محتويات كتاب را كاملا فهميده‌اند، اما از آن جائي كه در جلسه امتحان كمي عجله مي‌كنند نمرات مطلوبي به دست نمي‌آورند.

از آن جايي كه پاره‌اي از امتحانات خصوصا در دوره دبيرستان و دانشگاه به صورت تستي برگزار مي‌شوند، در زير نكات مهم و ضروري پيرامون اين گونه امتحانات ارائه گرديده است:

امتحان معيار ارزشيابي دانسته‌ها و تواناييهاي شماست و شما مي‌‌توانيد از آن بعنوان ابزاري براي ارزيابي مهارت هاي يادگيري خود استفاده كنيد. اما شرايط فيزيكي و ذهني وجود دارد كه عملكرد شما در حين امتحان را تحت تأثير قرار مي‌‌دهد. بنابراين لازم است پاره اي نكات را هنگام امتحان رعايت كنيد.

براي عملكرد بهتر در امتحان توصيه هاي زير را بكار بگیرید:

وقت‌هايي براي ديدن خورشيد!

عصر دلگير يك روز جمعه، در حالي كه آفتاب تقريباً غروب كرده... فردا امتحان رياضي داري و با وجود اين كه مي دانستي، تقريباً هيچ درس نخوانده اي؛ احساس بي حوصلگي مي كني. با درماندگي روي صندلي نشسته اي و به كتاب هاي باز شده جلوي رويت نگاه مي كني... اي كاش اين جوري نبود. اي كاش مي توانستم خودم را عوض كنم تا هميشه به اين صورت نباشد... يواش يواش خودت را براي دفعه بعد مجاب مي كني و بي خيال امتحان فردا مي شوي... هميشه وقت هست...!

«توماس اديسون» يك نوجوان معمولي بود، يكي مثل شما، ولي وقتي تمام شهر را از دست كارهايش عاصي كرد و نصف قطار را به آتش كشيد و آن سيلي تاريخي را از رئيس قطار خورد، در حالي كه گريه مي كرد، تصميم گرفت براي خودش كسي شود؛ كسي كه ديگر مجبور نباشد به خاطر كارهاي متفاوتش از كسي سيلي بخورد.

پروفسور حسابي، نابغه ايراني، پدر فيزيك ايران، شاگرد انيشتين، صاحب نظريه بي نهايت بودن ذرات، وقتي در بيروت به دليل فقير بودن، از بچه هاي عرب آزار و اذيت مي ديد، به خودش قول داد كه كار خاصي انجام بدهد؛ كاري كه سال ها بعد، با تأسيس اولين كرسي زبان فارسي در دانشگاه بيروت انجام داد.
وجود آدم به قول قديمي ها، كاسه اي است كه بستگي به ميزان خوشي يا ناخوشي، پر و خالي مي شود. هرچه كاسه شما پرتر از ناخوشي شود، درصد بي حوصلگي شما بالاتر مي رود.

روزتان تبديل به روزي دلگير و خاكستري و گرفته مي شود، جوري كه دلتان مي خواهد هرچه زودتر تمام شود تا شايد بتوانيد فردا دوباره خورشيد را ببينيد. ولي افسوس كه فراموش كرده ايد خورشيد درست پشت همين ابرهاست و هر روز شما دلگيرتر از ديروز.

گاهَي وقت ها از شدت فشار و ناراحتي، كاسه تان لبريز مي شود و تا زماني كه به طور كامل خالي شود، مي توانيد تمام دردسرهايي را كه تا به حال به خاطر اين روزهاي خاكستري كشيده ايد، ببينيد.

آن لحظه بهترين موقع براي ديدن دوباره خورشيد پشت ابرهاست؛ بهترين موقع براي دادن يك فرصت تازه به خودتان؛ بهترين موقع براي داشتن فردايي آفتابي.

زندگي  تمام نابغه ها سرشار از اين لحظه هاست؛ لحظه هايي كه به خاطر رنج و تحقير و سختي، كاسه صبرشان لبريز مي شود و به فكر تغيير مي افتند؛ نه فكر تغيير خودشان، كه تغيير دنيا؛ شروعي تازه براي همه...

وقت هايي كه از شدت درماندگي دلت مي خواهد گريه كني يا احساس مي كني توي اين دنيا تك و تنها افتاده اي و حوصله ات از چيزي كه تا به حال بودي سر رفته، بهترين وقت براي شروعي تازه است. كافي است چشم هايت را باز كني و خودت را آماده ديدن آن لحظه كني. آن موقع است كه مي بيني تصميم گرفتن براي شروع، ساده تر از آن چيزي است كه تا به حال فكر مي كردي.

چيه ؟! هنوز مي خواهي بي خيال امتحان فردا بشوي، يا خورشيد را پشت كوه ها ديدي...؟!

امتحان و سلامت رواني دانش‌آموزان

ايام برگزاري امتحانات و حتي مدتي قبل از آن، شور و هيجان خاصي جوانان و نوجوان را فرا مي‌گيرد. همين موضوع گاهي موجب تغييراتي در تغذيه، خواب و بهداشت آنها مي‌شود. نگراني‌هاي دانش‌آموزان در ايام امتحانات، گاهي با فشار خانواده‌ها بيشتر مي‌شود، در حالي كه بايد با اين مساله خيلي عاقلانه و منطقي برخورد كرد.

دانش‌آموز بايد در طول سال، درس بخواند تا در ايام نزديك به امتحان، مجبور نشود با بي‌خوابي و نگراني و در شرايط روحي نامطلوب بيش از حد توان خود فعاليت كند. اگر توجه داشته باشيم كه استعداد همه افراد يكسان نيست، دانش‌آموز را به علت آنكه نمره‌ي امتحاني‌اش از نمره‌ي دانش‌آموز ديگري كمتر شده، ملامت نخواهيم كرد، بلكه بر عكس به خاطر وظيفه شناسي او براي درس خواندن و انجام تكاليفش احساس رضايت و امتنان خواهيم داشت. هر امتحان، در واقع آزموني است كه به صورت مسابقه برگزار مي‌شود. بنابراين موفقيت در كنكور يا ساير امتحانات فقط به ميزان فعاليت داوطلب ارتباط ندارد بلكه به فعاليت داوطلبان ديگر و استعدادهاي آنها نيز ارتباط دارد. بنابراين به هيچ عنوان منطقي نيست كه خانواده‌ها روي فرزندان خود فشار روحي بي‌جا وارد كنند و آنها را گرفتار نگراني‌هاي مضاعف و آزاردهنده نمايند. به طور خلاصه وظيفه دانش‌آموز يا داوطلب كنكور، درس خواندن، تلاش كردن و جديت است؛ اما اگر وظيفه خود را به خوبي انجام داده ولي نتيجه امتحان باب ميل او نيست، نبايد اين موضوع وسيله‌اي براي سرزنش او قرار گيرد. از طرف ديگر اين سوال براي آنها و خانواده‌هايشان مطرح مي‌شود كه مناسب‌ترين و بهترين شيوه‌ي برخورد با آنان چگونه است؟ در اين جا به صورت مختصر، اما كاربردي مطالبي را بيان مي‌كنيم كه هم براي خانواده‌ها و هم براي فرزندان آنها مفيد خواهد بود.

فشارهاي عصبي موجب بروز استرس شده و نتايج بسيار منفي از جمله آثار فيزيولوژيكي مانند حساسيت به بيماري‌هاي معمولي، بيماري‌هاي قلبي و زخم معده، آثار رواني مانند محروميت و تهاجم، اضطراب، افسردگي، فرسودگي و پريشاني، آثار شناختي مانند تقليل نيروي تمركز، حافظه ضعيف و اغتشاش فكري و آثار رفتاري مانند انجام كار نامناسب و غيبت را موجب مي‌شوند.

براي مقابله با استرس و اضطراب در ايام امتحان و آزمون بايد نكاتي را مورد توجه قرار داد كه شامل اقدامات كوتاه مدت و بلند مدت است.

اقدامات كوتاه مدت در مقابله با استرس

اين اقدامات شامل برخورد مقطعي با مسايل و فشارهاي ناشي از امتحانات به شرح زير است:

اقدامات بلندمدت در مقابله با استرس

رعايت اقدامات كوتاه مدت اگر چه براي دانشجويان و دانش‌آموزان به ويژه هنگام فصل امتحانات ضروري و لازم است ولي كافي نيست زيرا تاثير آن موقتي است و جنبه مسكن دارد، فردي كه دچار حمله استرس شده براي نجات خود به هر توصيه‌اي عمل‌ مي‌كند. او داروهاي گوناگون مصرف مي‌كند، به ورزش و تفريح مي‌پردازد، كتاب‌هاي متعدد در اين زمينه مطالعه مي‌كند، به كلاس‌هاي «يوگا» و «مديتيشن و مراقبه» مي‌رود. مفتون آگهي‌هاي پرزرق و برق اين گونه كلاس‌ها كه بيشتر از شرايطي عصبي فرد استفاده تجاري و در واقع سوءاستفاده انساني مي‌كنند، مي‌شود و پس از مدت‌ها تلاش متوجه مي‌شود كه در نقطه شروع قرار دارد و ريشه استرس خشك نشده است و از مخمصه بيرون نيامده است. براي برخورد ريشه‌اي با معضل استرس راه‌هاي زير توصيه شده است.